Балетмайстар-пастаноўшчык, харэограф, аўтар лібрэта − заслужаны артыст Расійскай Федэрацыі Ігар Колб

Дырыжор-пастаноўшчык − народны артыст Рэспублікі Башкартастан Арцём Макараў

Мастак-пастаноўшчык − Вольга Мельнік-Малахава

Мастак па святлу − заслужаны работнік культуры Расійскай Федэрацыі Ірына Вторнікава

Мастак па камп'ютарнай графіцы і відэараду – Вікторыя Злотнікава

Дырыжоры − заслужаны дзеяч мастацтваў Рэспублікі Беларусь Мікалай Калядка, Віталь Грышчанка

Першая дзея

1 карціна

Вечар напярэдадні Калядаў. У доме Штальбаумаў рыхтуюцца да каляднай вячэры, з кухні даносяцца павабныя пахі. Гаспадары чакаюць гасцей, і адна толькі Мары, стоячы каля акна, сумуе ў чаканні прыезду Драсельмеера, свайго хроснага. Сілуэты мінакоў за замерзлым акном нагадваюць ёй велізарных мышэй. Дзяўчынка хаваецца за крэслам у гасцёўні і чакае, пакуль яе паклічуць да елкі адкрываць падарункі. Раптам каля дзвярэй, якая вядзе на кухню, чуецца шум: з кута ў кут кідаецца нешта, падобнае на вялікі арэх з хвосцікам − сын Мышынага караля Грызун спрабуе сцягнуць вялікі арэх. Гэта Кракатук, які так даўно захоўваецца ў доме Штальбаумаў, што ўсе ўжо забыліся, у чым яго каштоўнасць.

Мары ў здзіўленні назірае за кіданнямі смешнага мышаня, і, не зважаючы, наступае на яго хвосцік – пакрыўджаны Грызун верашчыць ад болю і, перш чым схавацца, абяцае адпомсціць.

У гасцёўні з'яўляюцца госці, у акно відаць, як з горкі коцяцца сані Драсельмеера, запрэжаныя мышамі. Колькі ж стракатых скрынак на санках!

Пачынаецца Калядны баль. Нарэшце прыйшоў час падарункаў! Усе ў нецярпенні, асабліва змучыліся ў чаканні дзеці. Драсельмеер адну за адной адкрывае раскладзеныя пад елкай скрынкі. З адной дастае вынайдзеную ў Парыжы завадную гаворачую ляльку. З іншага − дзіўнага рускага Пятрушку. А ў трэцяй усіх чакаў незычайны ласунак − цукровыя арэхі. Але як толькі адкрылася вечка крыштальнай цукерніцы, адтуль выскачыў ужо знаёмы Мары “арэх з хвосцікам” і зладзіў перапалох сярод гасцей. Дык вось дзе ён схаваўся! Падобна на тое, што небарака згубіўся ў доме Штальбаумаў і ніяк не знойдзе выхад. Усе ад душы пацешыліся выхадкамі недарэчнага мышаня, толькі Драсельмеер устрывожыўся, калі Грызун з Кракатукам кудысьці на вачах ва ўсіх ўцёк.

Вось ужо ўсе падарункі разабраны... Адна Мары засталася ні з чым. Драсельмеер прапануе ёй разгарнуць апошні скрутак пад елкай. У скрутку аказваецца дзіўная драўляная лялька. Усе смяюцца над несамавітым падарункам Мары. Але дарма: лагодны Шчаўкунок палюбіўся дзяўчынцы з першага ж погляду. Драсельмеер тлумачыць Мары, што Шчаўкунок − зачараваны цудоўны прынц, і яго можна расчараваць з дапамогай арэха Кракатук, які сцягнуў Грызун. Госці, не спяшаючыся, разыходзяцца па дамах, іх праводзяць бацькі Мары. Ніхто не заўважае, што ў начной імгле ў гэты ж час у дом пранікаюць іншыя, няпрошаныя, госці – мышы, дарэмна Мары раней вырашыла, што іх сілуэты ёй здаліся. Няпрошаных гасцей ўзначальвае Кароль мышэй, ён шукае свайго сына і збіраецца адпомсціць усім яго крыўдзіцелям, асабліва пакараць Мары, дабраўшыся да яе новага сябра – Шчаўкунка.

Мары не спіцца, і яна прабіраецца назад у гасцёўню, каб праведаць Шчаўкунка, якога клапатліва паклала ў крэсла. У гэты момант з'яўляецца Драсельмеер. Яго словы глыбока хвалююць Мары: аказваецца, трэба спяшацца – вызваліць ад чараў Шчаўкунка з дапамогай Кракатука трэба абавязкова да раніцы. Калі Мары не паспее – прынц назаўжды застанецца драўлянай лялькай.

Нечакана елка ажывае, Драсельмеер знікае. Мары, затаіўшы дыханне, назірае, як, палохаючы, варушыць галінамі і расце елка, усё больш і больш нагадваючы жахлівы клубок мышэй. Ад жаху дзяўчынка падае ў крэсла, у паўсне назіраючы, як адважны Шчаўкунок змагаецца з мышамі. Спачатку на чале цэлай арміі алавяных салдацікаў, а затым уступае адзін на адзін у бой з самім Каралём мышэй. Але сілы на зыходзе, Шчаўкунок паранены. У гэты момант Мары прачнулася. Драсельмеер, які з'явіўся са змроку, дае ёй запаленую свечку. Агонь свечкі рассейвае варожыя войскі, адважны паранены Шчаўкунок застаецца ляжаць на поле бою. Ён выратаваны, аднак мышы бясследна зніклі разам з Грызуном, унёсшы з сабой Кракатук.

2 карціна

У таямнічым ззянні Каляднай ночы знікае мышынае войска. Драсельмеер з Мары і Шчаўкунок адпраўляюцца на санках ўслед, бо трэба паспець да світання вызваліць ад чараў прынца. Трывожна зіхаціць шэрань на галінах елак, у начным небе ззяюць, як каштоўныя камяні, зоркі, кружацца бліскучыя сняжынкі – падданыя Каралевы снежных камякоў. Каралева, жадаючы дапамагчы Мары, стварае віхор, які імкліва нясе сані ўслед за Каралём мышэй.

Другая дзея

3 карціна

Ужо вось-вось пачне днець, калі віхор прыносіць сані да невялікага доміка. Але ён толькі звонку здаецца маленькім. Унутры Драсельмеер паказвае Мары цэлую казачную краіну Цукеркенбург. Зялёныя галіны дрэў згінаюцца пад цяжарам чароўных кветак і стракатых птушак... але ў лістоце можна заўважыць і мышыныя мыскі. Здаецца, тут стаіўся Кароль мышэй.

Нечакана аднекуль, стукаючы зубамі, з'яўляецца «арэх з хвосцікам». Грызун губляе арэх, той коціцца, Мары і мышаня спрабуюць перахапіць Кракатук адзін у аднаго. Але калі у Грызуна атрымліваецца зноў схапіць арэх і амаль ўцячы, ён азіраецца на засмучаную Мары, параненага Шчаўкунка ... Няўжо ўладанне чароўным арэхам варта чыіхсьці пакут? Грызун аддае Мары Кракатук, і як толькі яна ўручае арэх Шчаўкунку, той ператвараецца ў прынца.

4 карціна

Над Цукеркенбургам світае. Усе рыхтуюцца да свята. Чароўны сад ажывае, музыка захоплівае кожнага, і ў танец ўключаюцца не толькі закаханыя пары, але і кітайскія вішні, і дзівосныя ўсходнія змеі, і пацешныя Пятрушкі. Мары і Шчаўкунок, які стаў чароўным прынцам, не збіраюцца расставацца ніколі – Шчаўкунок ўдзячны Мары за выратаванне і захоплены яе дабрынёй і прыгажосцю. І толькі Драсельмеер сумна назірае за чужым вяселлем збоку − яго місія скончана, казка расказана.